Hermannova kornjača

Reptilia → Testudines → Testudinidae → Testudo → Testudo hermanni

Tarta, Testuggi, Turtuga

Hermannova kornjača se prepoznaje po visoko zaobljenom i robusnom oklopu, koji je viši nego kod barske kornjače ( Emys orbicularis ), kao i po boji: osnovna boja oklopa je žuto-okker ili narandžasta, ukrašena crnim šarama koje variraju u obliku i rasporedu kod pojedinih jedinki.

Izražen je polni dimorfizam: ženke mogu dostići dužinu od 18–20 cm, dok mužjaci retko prelaze 16 cm.

Pol se može odrediti na osnovu nekoliko morfoloških karakteristika:

• Mužjaci imaju duži i deblji rep u predelu između kloakalnog otvora i plastrona.
• Plastron ženke je uglavnom ravan ili blago konkavan, dok je kod mužjaka znatno više povijen.

Dve karakteristike omogućavaju pouzdano razlikovanje Hermannove kornjače od sličnih vrsta: jasno podeljena suprakaudalna ploča (iako može biti celovita kod nekih populacija istočne podvrste) i prisustvo snažne rožnate navlake na vrhu repa.

Poređenjem podvrsta, istočna forma ( Testudo hermanni boettgeri) ima širi oklop, bleđe tonove koji prelaze u žuto-zelenu, i nepravilne tamne mrlje na plastronu, sa butnom šavom sličnom grudnoj.

Zapadna podvrsta ( Testudo hermanni hermanni) prepoznaje se po dve široke crne trake na plastronu i butnoj šavi dužoj od grudne.

Na evropskom kontinentu postoje tri alohtone vrste roda Testudo (Testudo graeca, Testudo hermanni , Testudo marginata), ali je samo T. hermanni autohtona i na Apeninskom poluostrvu i na italijanskim ostrvima.

Ova vrsta se deli na dve priznate podvrste:

• Testudo hermanni hermanni, koja se fragmentarno javlja duž mediteranske obale Francuske, severno-centralne Italije, na Korzici, Sardiniji i Balearskim ostrvima.
• Testudo hermanni boettgeri, koja naseljava Balkan, Grčku i istočnu Italiju.

Nekada čest stanovnik ruralnih predela i široko rasprostranjena u zapadnom Mediteranu, danas je populacija Testudo hermanni hermanni drastično smanjena i ograničena na male preostale areale.

U Liguriji se njeno trenutno prisustvo smatra unetim: nekoliko primeraka pronađenih poslednjih decenija rezultat su ilegalnog ispuštanja ili bekstva iz zatočeništva; nema uverljivih dokaza o postojanju stabilnih autohtonih populacija u provinciji Savona ili celoj regiji.

Jedina značajna populacija u blizini Ligurije opstaje u departmanu Var (Francuska), zahvaljujući projektima zaštite i reintrodukcije (SOPTOM).

Tipično stanište su sunčane mediteranske šikare sa dominacijom crnog hrasta (Quercus ilex), koje se smenjuju sa vlažnim, zasenjenim površinama, otvorenim garigama i suvim podrastom, uz obilje žbunja koje pruža zaklon.

Hermannova kornjača ne izbegava ni staništa oblikovana ljudskom aktivnošću, poput čistina, ivica njiva i mešanih šuma sa meduncem (Quercus pubescens) ili plutom (Quercus suber).

Tokom leta traži hladnija mesta kako bi izbegla dehidrataciju, dok zimi bira suva, južno orijentisana i dobro zaštićena mesta za hibernaciju.

Obično se zadržava ispod 400 metara nadmorske visine (ponekad do 600 metara na Korzici).

Mikroraspodela zavisi od dostupnosti zaklona, mira i obilja hrane.

Stidljiva i malo društvena vrsta, Hermannova kornjača vodi uglavnom samotnjački način života, a međusobne interakcije su uglavnom ograničene na period razmnožavanja.

Mužjaci mogu pokazivati međusobnu agresiju, ne zbog teritorije, već zbog prisustva i konkurencije među jedinkama.

Aktivnost traje od sredine marta do kraja oktobra, a prekida je zaštićeno stanje letargije u jazbinama iskopanim u zemlji tokom zime.

Vrhunac aktivnosti je u proleće, kada potraga za partnerom podstiče i veća kretanja.

Parenje—obično grubo—karakterišu ugrizi i pokušaji mužjaka da imobilizuje ženku, nakon čega sledi jahanje.

Interval između parenja i polaganja jaja je oko 20 dana.

Ženke polažu u proseku 3 do 5 jaja po sezoni, a ponekad ponavljaju polaganje nakon 2–3 nedelje.

Jaja su nešto veća od onih barske kornjače ( Emys orbicularis ).

Mladunci izlaze iz jaja posle oko 90 dana, a pol se određuje prosečnom temperaturom inkubacije.

Ishrana Hermannove kornjače je pretežno biljna i zasniva se na širokoj paleti divljih trava (posebno trava i mahunarki), zrelom voću, cveću, suvom lišću i povremeno sitnim beskičmenjacima kao što su puževi i gliste.

Ne preferira aromatično bilje (majčina dušica, lavanda, ruzmarin), ali nije retkost da praktikuje geofagiju, unoseći suvo lišće, zemlju i kamenčiće radi nadoknade kalcijuma i mineralnih soli potrebnih za metabolizam kostiju.

Glavna pretnja je predacija jaja od strane oportunističkih sisara kao što su lisica (Vulpes vulpes), kuna bjelica (Martes foina) i jazavac (Meles meles), koji mogu uništiti celo leglo u roku od nekoliko sati nakon polaganja.

Studije u Francuskoj (Var) procenjuju gubitke do 95% jaja u roku od 48 sati.

Još jedna dugotrajna pretnja su česti požari u mediteranskim šikarama, koji su često fatalni za odrasle, a posebno za embrione i mladunce.

Nelegalno sakupljanje, uništavanje staništa, saobraćaj i promene pejzaža izazvane ljudskom aktivnošću takođe doprinose riziku od lokalnog izumiranja.

Među najspektakularnijim ponašanjima su ritualizovane borbe između mužjaka, koje nisu zbog odbrane teritorije ili osvajanja ženke, već radi potvrđivanja prisustva pojedinca.

Rivali se taktički posmatraju, grizu vratove i prednje udove, zatim uvlače glavu da bi nasrnuli i bučno udarili oklop protivnika.

Zvuk koji nastaje može se čuti na udaljenosti do 60–70 metara i predstavlja tipičan signal u područjima koja je vrsta naselila.