Ếch đồng thường

Amphibia → Anura → Ranidae → Rana → Rana temporaria

Rana rusa, Rana de muntagna

Ếch đồng thường ( Rana temporaria ) là một trong những loài lưỡng cư tiêu biểu nhất ở môi trường vùng cao của Liguria phía tây.

Loài này dễ nhận biết nhờ hình thể chắc khỏe và màu sắc thay đổi từ nâu đỏ đến nâu sẫm, đôi khi ánh đồng; trên lưng có các đốm tối màu không đều, trong khi bụng lại sáng và đều màu hơn.

Đặc điểm nổi bật là dải màu tối chạy ngang qua mắt, tạo nên vẻ ngoài ấn tượng.

Kích thước con đực dao động từ 6 đến 7,5 cm và con cái lớn nhất có thể vượt quá 8 cm, trung bình từ 7–9 cm.

Sự khác biệt giới tính trở nên rõ rệt trong mùa sinh sản: con đực phát triển các mảng hôn màu sẫm ở ngón cái, có chi trước khỏe hơn và họng sáng màu; con cái thường to khỏe hơn.

Khi mới nở, nòng nọc dài khoảng 6–7 mm, có màu đen và sẽ biến thái thành cá thể nhỏ qua nhiều tháng.

Ở Liguria phía tây và dọc trục núi Alps của dãy Ligurian Alps, Ếch đồng thường phân bố liên tục tại các khu vực núi và cận núi, chủ yếu ở độ cao từ 800 m trở lên.

Quần thể lớn nhất tập trung tại các thung lũng núi chính – bao gồm Valle Arroscia, Alta Valle del Tanaro và Valle Roja – trong các môi trường còn nguyên vẹn.

Được xem là loài đặc hữu và chuyên biệt, sự hiện diện của nó là chỉ dấu cho chất lượng môi trường của các hệ sinh thái núi cao và cận núi cao ở tỉnh Savona.

Loài này ưa thích môi trường mát mẻ, ẩm ướt với khí hậu tương đối ổn định: đồng cỏ núi cao, rừng núi lá rộng hoặc lá kim, đầm lầy than bùn và vùng đất ngập nước trên cao.

Ếch cũng sử dụng các suối nhỏ, dòng suối núi và cả các vũng nước tạm thời do tuyết tan, vốn thường rất quan trọng cho sinh sản.

Loài này có khả năng tận dụng nhiều vi môi trường khác nhau, miễn là có nguồn nước sạch vào mùa sinh sản.

Hoạt động của Ếch đồng thường chủ yếu diễn ra vào ban ngày và hoàng hôn, nhưng trong điều kiện thuận lợi cũng có thể kéo dài suốt đêm.

Vòng đời hàng năm của nó gắn chặt với khí hậu núi cao: giai đoạn ngủ đông có thể kéo dài từ tháng 10 đến tháng 4, đặc biệt ở độ cao lớn, khi các cá thể tìm nơi trú ẩn sâu trong thảm thực vật ngập nước hoặc bùn ở các vùng nước đóng băng.

Loài này nổi bật vì là một trong những loài đầu tiên hoạt động vào mùa xuân, với mùa sinh sản thường bắt đầu ngay sau khi băng tan (tháng 3–5).

Con cái đẻ từ 1.000–4.000 trứng thành từng khối lớn, nổi ở những vùng nước lặng và có nắng; quá trình biến thái thường hoàn tất từ tháng 6 đến tháng 9, lâu hơn ở độ cao lớn.

Ếch trưởng thành có chế độ ăn khá đa dạng, chủ yếu gồm côn trùng trên cạn, nhện, ốc sên, giun đất và các loài động vật không xương sống nhỏ khác, săn mồi cả trên bờ lẫn gần nước.

Nòng nọc chủ yếu ăn thực vật và các sinh vật nhỏ, tập trung vào tảo, mảnh vụn thực vật và động vật không xương sống cực nhỏ dưới nước.

Sự đa dạng trong thức ăn phản ánh sự thay đổi theo mùa và nguồn thức ăn sẵn có ở các độ cao khác nhau.

Những mối đe dọa chính đối với Ếch đồng thường ở Liguria phía tây liên quan đến biến đổi khí hậu—gây thay đổi rõ rệt về lượng tuyết rơi và nguồn nước—và sự biến đổi chế độ nước ở vùng cao, thường do khai thác nước hoặc quản lý du lịch.

Việc du nhập cá ăn thịt vào các hồ núi cao, sự lan rộng của các bệnh nấm mới nổi, thay đổi môi trường sinh sản và sự cô lập quần thể là những yếu tố rủi ro bổ sung.

Hoạt động của con người, đặc biệt liên quan đến du lịch vùng núi, cũng có thể gây tác động tiêu cực, nhất là tại các điểm sinh sản nhạy cảm.

Việc bảo vệ loài trong tương lai phụ thuộc vào việc gìn giữ các vùng đất ngập nước trên cao và duy trì sự kết nối sinh thái giữa các quần thể.

Cần chú trọng đến quản lý bền vững các hồ núi cao và điều tiết hoạt động giải trí vào những thời điểm nhạy cảm nhất trong năm.

Ếch đồng thường nổi bật vì là một trong những loài lưỡng cư có thể sống ở độ cao lớn nhất tại dãy Alps và nhờ các thích nghi sinh lý đặc biệt, có khả năng sống sót qua thời gian dài giá lạnh khắc nghiệt.

Loài này có thể sinh sản trong nước gần như đóng băng ngay sau khi tuyết tan, thể hiện sự trung thành tuyệt đối với các địa điểm sinh sản quen thuộc.

Tại Liguria phía tây, loài này được theo dõi chặt chẽ để đánh giá tác động của biến đổi khí hậu lên các quần thể vùng cao, qua đó trở thành chỉ báo quan trọng cho sức khỏe hệ sinh thái núi.