Rana temporaria
Amphibia → Anura → Ranidae → Rana → Rana temporaria
Rana rusa, Rana de muntagna
Obična žaba ( Rana temporaria ) je jedna od najreprezentativnijih vrsta vodozemaca u visokoplaninskim predelima zapadne Ligurije.
Prepoznaje se po robusnoj građi tela i boji koja varira od crvenkastosmeđe do tamnosmeđe, ponekad sa bakarnim nijansama; na leđima se ističu nepravilne tamnije mrlje, dok je stomak svetliji i ujednačeniji.
Karakteristična je tamna pruga koja prelazi preko oka, dajući joj upadljiv izgled.
Veličina mužjaka je od 6 do 7,5 cm, dok najveće ženke mogu prelaziti 8 cm, a prosečne ženke su duge 7–9 cm.
Polni dimorfizam postaje izražen tokom perioda razmnožavanja: mužjaci razvijaju tamne svadbene zadebljanja na prstima i imaju snažnije prednje udove i svetlije grlo; ženke su generalno krupnije.
Pri rođenju, punoglavci dugi oko 6–7 mm su crni i tokom nekoliko meseci se transformišu u male, metamorfozirane jedinke.
U zapadnoj Liguriji i duž alpskog pojasa Ligurskih Alpa, obična žaba je kontinuirano rasprostranjena u planinskim i podplaninskim oblastima, uglavnom na visinama između 800 i preko 2.000 m.
Najveće populacije nalaze se u glavnim planinskim dolinama – uključujući dolinu Arroscia, gornju dolinu Tanaro i dolinu Roja – u dobro očuvanim staništima.
Prepoznata kao reliktna i specijalizovana vrsta, njeno prisustvo svedoči o kvalitetu životne sredine alpskih i subalpskih ekosistema u provinciji Savona.
Preferira hladna, vlažna staništa sa relativno stabilnom klimom: alpske i subalpske livade, planinske šume listopadnog ili četinarskog drveća, tresetišta i visokoplaninske močvare.
Žaba koristi i male potoke i planinske rečice, kao i privremene bare nastale topljenjem snega, koje su često ključne za razmnožavanje.
Vrsta pokazuje izuzetnu sposobnost iskorišćavanja različitih mikro-staništa, pod uslovom da je tokom sezone razmnožavanja dostupna čista voda.
Aktivnost obične žabe je uglavnom dnevna i u sumrak, ali se u povoljnim uslovima može nastaviti i noću.
Prati godišnji ciklus usko vezan za alpsku klimu: faza zimske neaktivnosti može trajati od oktobra do aprila, naročito na većim nadmorskim visinama, kada se jedinke skrivaju duboko među potopljenom vegetacijom ili u mulju zaleđenih vodenih tela.
Ova vrsta se izdvaja kao jedna od prvih koja postaje aktivna u proleće, a razmnožavanje često počinje odmah nakon otapanja snega (mart–maj).
Ženke polažu 1.000–4.000 jaja u velike želatinozne mase koje plutaju u mirnijim, sunčanijim delovima vode; metamorfoza se obično završava između juna i septembra, sa dužim trajanjem na većim visinama.
Odrasle jedinke imaju prilično raznovrsnu ishranu, koju uglavnom čine kopneni insekti, pauci, puževi, gliste i drugi sitni beskičmenjaci, koje love i na obali i u blizini vode.
Punoglavci su pretežno biljojedi i mikrofagi, hrane se uglavnom algama, biljnim detritusom i sitnim vodenim beskičmenjacima.
Raznovrsnost ishrane odražava sezonske promene i dostupnost hrane na različitim visinama.
Glavne pretnje sa kojima se suočava obična žaba u zapadnoj Liguriji odnose se na klimatske promene—koje značajno menjaju obrasce snežnih padavina i dostupnost vode—i promene režima voda na visokim nadmorskim visinama, često usled zahvatanja vode ili turističkog upravljanja.
Unošenje grabljivih riba u alpska jezera, širenje novih gljivičnih bolesti, promena staništa za razmnožavanje i izolacija populacija predstavljaju dodatne faktore rizika.
Antropogene smetnje, povezane sa turizmom u planinskim oblastima, takođe mogu imati negativne posledice, naročito na najosetljivija mesta za razmnožavanje.
Buduća zaštita vrste zavisi od očuvanja visokoplaninskih močvara i održavanja ekološke povezanosti između populacija.
Posebnu pažnju treba posvetiti održivom upravljanju alpskim jezerima i regulisanju rekreativnih aktivnosti tokom najosetljivijih perioda godine.
Obična žaba se izdvaja kao jedna od vodozemnih vrsta koja doseže najveće nadmorske visine u Alpima i po izuzetnoj sposobnosti da preživi duge periode intenzivne hladnoće, zahvaljujući specifičnim fiziološkim prilagođavanjima.
Može se razmnožavati u gotovo ledenoj vodi odmah nakon topljenja snega, pokazujući izuzetnu vernost uobičajenim mestima za razmnožavanje.
U zapadnoj Liguriji pažljivo se prati kako bi se procenili efekti globalnog zagrevanja na populacije na velikim visinama, čime predstavlja važan pokazatelj zdravlja planinskih ekosistema.
