Żaba trawna

Amphibia → Anura → Ranidae → Rana → Rana temporaria

Rana rusa, Rana de muntagna

Żaba trawna ( Rana temporaria ) jest jednym z najbardziej charakterystycznych gatunków płazów występujących w wysokogórskich środowiskach zachodniej Ligurii.

Rozpoznawalna jest po masywnej budowie ciała i ubarwieniu, które waha się od czerwonawobrązowego do ciemnobrązowego, czasem z miedzianymi odcieniami; na grzbiecie widoczne są nieregularne, ciemniejsze plamy, podczas gdy brzuch jest jaśniejszy i bardziej jednolity.

Charakterystyczną cechą jest ciemna maska przechodząca przez oko, nadająca jej wyrazisty wygląd.

Długość ciała samców wynosi od 6 do 7,5 cm, a u największych samic może przekraczać 8 cm; przeciętnie samice osiągają 7–9 cm.

Dymorfizm płciowy staje się widoczny w okresie rozrodczym: samce rozwijają ciemne modzele godowe na kciukach, mają silniejsze kończyny przednie i jaśniejsze gardło; samice są zazwyczaj bardziej masywne.

Nowo wyklute kijanki, mierzące około 6–7 mm, są czarne i w ciągu kilku miesięcy przeobrażają się w małe, już ukształtowane osobniki.

W zachodniej Ligurii oraz wzdłuż alpejskiej osi Alp Liguryjskich żaba trawna występuje ciągle w obszarach górskich i podgórskich, głównie na wysokościach od 800 m n.p.m. i powyżej 2 000 m n.p.m.

Największe populacje spotykane są w głównych dolinach górskich – w tym w Valle Arroscia, Alta Valle del Tanaro i Valle Roja – w dobrze zachowanych środowiskach.

Jako gatunek reliktowy i wyspecjalizowany, jej obecność świadczy o wysokiej jakości środowiska ekosystemów alpejskich i subalpejskich w prowincji Savona.

Preferuje chłodne, wilgotne środowiska charakteryzujące się względną stabilnością klimatyczną: łąki alpejskie i subalpejskie, górskie lasy liściaste lub iglaste, torfowiska oraz wysokogórskie tereny podmokłe.

Żaba ta korzysta także z małych strumieni i potoków górskich, jak również z tymczasowych oczek wodnych powstałych z topniejącego śniegu, które często są niezbędne do rozrodu.

Gatunek wykazuje dużą zdolność wykorzystywania różnorodnych mikrośrodowisk, pod warunkiem dostępności czystej wody w okresie lęgowym.

Aktywność żaby trawnej jest głównie dzienna i zmierzchowa, ale w sprzyjających warunkach może trwać także nocą.

Roczny cykl życia jest ściśle związany z klimatem alpejskim: faza zimowego spoczynku może trwać od października do kwietnia, zwłaszcza na większych wysokościach, kiedy osobniki szukają schronienia głęboko wśród zanurzonej roślinności lub w mule w zamarzniętych zbiornikach wodnych.

Gatunek ten wyróżnia się tym, że jako jeden z pierwszych staje się aktywny wiosną, a rozród często rozpoczyna się tuż po roztopach (marzec–maj).

Samice składają 1 000–4 000 jaj w dużych, galaretowatych skupiskach unoszących się w spokojniejszych, nasłonecznionych miejscach wody; przeobrażenie zwykle kończy się między czerwcem a wrześniem, a na większych wysokościach trwa dłużej.

Dorosłe osobniki mają dość urozmaiconą dietę, składającą się głównie z lądowych owadów, pająków, ślimaków, dżdżownic i innych drobnych bezkręgowców, które są łowione zarówno na brzegu, jak i w pobliżu wody.

Kijanki są głównie roślinożerne i mikrofagiczne, żywią się przede wszystkim glonami, szczątkami roślinnymi oraz drobnymi wodnymi bezkręgowcami.

Różnorodność diety odzwierciedla zmiany sezonowe i dostępność pokarmu na różnych wysokościach.

Główne zagrożenia dla żaby trawnej w zachodniej Ligurii związane są ze zmianami klimatu – które znacząco wpływają na wzorce opadów śniegu i dostępność wody – oraz z modyfikacjami reżimu wodnego na dużych wysokościach, często spowodowanymi poborem wody lub działalnością turystyczną.

Dodatkowe czynniki ryzyka to introdukcja drapieżnych ryb do jezior alpejskich, rozprzestrzenianie się nowych chorób grzybiczych, przekształcanie siedlisk rozrodczych oraz izolacja populacji.

Zakłócenia antropogeniczne, związane z turystyką w górach, również mogą mieć negatywny wpływ, zwłaszcza na najbardziej wrażliwe miejsca rozrodu.

Przyszła ochrona gatunku zależy od zachowania wysokogórskich terenów podmokłych oraz utrzymania łączności ekologicznej między populacjami.

Szczególną uwagę należy poświęcić zrównoważonemu zarządzaniu jeziorami alpejskimi i regulacji aktywności rekreacyjnej w najbardziej wrażliwych okresach roku.

Żaba trawna wyróżnia się tym, że jest jednym z gatunków płazów osiągających najwyższe wysokości w Alpach oraz niezwykłą zdolnością do przetrwania długich okresów silnego mrozu, dzięki specyficznym adaptacjom fizjologicznym.

Może rozmnażać się w niemal lodowatej wodzie tuż po roztopach śniegu, wykazując wyjątkową wierność stałym miejscom rozrodu.

W zachodniej Ligurii jest starannie monitorowana w celu oceny wpływu globalnego ocieplenia na populacje wysokogórskie, stanowiąc tym samym ważny wskaźnik kondycji ekosystemów górskich.