Rana temporaria
Amphibia → Anura → Ranidae → Rana → Rana temporaria
Rana rusa, Rana de muntagna
De Gewone Kikker ( Rana temporaria ) is een van de meest kenmerkende amfibieënsoorten in de hooggelegen gebieden van West-Ligurië.
Hij is te herkennen aan zijn robuuste bouw en kleur, die varieert van roodbruin tot donkerbruin, soms met koperachtige tinten; op de rug vallen onregelmatige, donkerdere vlekken op, terwijl de buik lichter en egaler is.
Een opvallend kenmerk is het donkere masker dat het oog doorkruist, wat het dier een markant uiterlijk geeft.
De grootte varieert bij mannetjes van 6 tot 7,5 cm en kan bij de grootste vrouwtjes meer dan 8 cm bedragen, waarbij de gemiddelde vrouwtjes tussen de 7 en 9 cm groot zijn.
Seksueel dimorfisme wordt duidelijk tijdens de voortplantingsperiode: mannetjes ontwikkelen donkere bruidskussentjes op de duimen, hebben krachtigere voorpoten en een lichtere keel; vrouwtjes zijn over het algemeen steviger gebouwd.
Bij de geboorte zijn de kikkervisjes ongeveer 6–7 mm lang, zwart van kleur en ze transformeren in de loop van enkele maanden tot kleine, gemetamorfoseerde juvenielen.
In West-Ligurië en langs de Alpenas van de Ligurische Alpen is de Gewone Kikker continu verspreid in berg- en subberggebieden, voornamelijk tussen 800 en meer dan 2.000 meter hoogte.
De grootste populaties bevinden zich in de belangrijkste bergdalen – waaronder Valle Arroscia, Alta Valle del Tanaro en Valle Roja – in goed bewaarde omgevingen.
Als erkende relikt- en specialisten soort getuigt zijn aanwezigheid van de milieukwaliteit van de alpiene en subalpiene ecosystemen in de provincie Savona.
Hij geeft de voorkeur aan koele, vochtige omgevingen die worden gekenmerkt door relatieve klimatologische stabiliteit: alpiene en subalpiene weiden, bergbossen van loofbomen of naaldbomen, veengebieden en hooggelegen wetlands.
De kikker maakt ook gebruik van kleine beekjes en bergstroompjes, evenals tijdelijke poelen die ontstaan door smeltende sneeuw, die vaak essentieel zijn voor de voortplanting.
De soort toont een opmerkelijk vermogen om verschillende microhabitats te benutten, zolang er tijdens het broedseizoen schoon water beschikbaar is.
De activiteit van de Gewone Kikker is voornamelijk overdag en in de schemering, maar kan onder gunstige omstandigheden ook 's nachts doorgaan.
Hij volgt een jaarlijks ritme dat nauw verbonden is met het alpiene klimaat: de winterrust kan duren van oktober tot april, vooral op grotere hoogten, wanneer individuen beschutting zoeken diep tussen ondergedoken vegetatie of in de modder van bevroren wateren.
Deze soort onderscheidt zich doordat hij een van de eersten is die in het voorjaar actief wordt, waarbij de voortplanting vaak direct na het dooien begint (maart–mei).
Vrouwtjes leggen 1.000–4.000 eieren in grote, geleiachtige klompen die drijven op rustigere, zonnige plekken in het water; de metamorfose is meestal voltooid tussen juni en september, met langere tijden op grotere hoogte.
Volwassen dieren hebben een vrij gevarieerd dieet, dat voornamelijk bestaat uit terrestrische insecten, spinnen, slakken, regenwormen en andere kleine ongewervelden, die zowel aan de oever als nabij het water worden gevangen.
Kikkervisjes zijn vooral herbivoor en microfaag, en voeden zich hoofdzakelijk met algen, plantaardig afval en kleine aquatische ongewervelden.
De diversiteit in het dieet weerspiegelt seizoensveranderingen en de beschikbaarheid van voedsel op verschillende hoogten.
De belangrijkste bedreigingen voor de Gewone Kikker in West-Ligurië houden verband met klimaatverandering—die het sneeuwpatroon en de beschikbaarheid van water aanzienlijk beïnvloedt—en veranderingen in het waterregime op grote hoogte, vaak als gevolg van wateronttrekking of toeristisch beheer.
De introductie van roofvissen in alpiene meren, de verspreiding van opkomende schimmelziekten, aantasting van broedhabitats en populatie-isolatie zijn bijkomende risicofactoren.
Menselijke verstoring, gerelateerd aan toerisme in berggebieden, kan ook negatieve effecten hebben, vooral op de meest kwetsbare voortplantingsplaatsen.
Toekomstige bescherming van de soort hangt af van het behoud van hooggelegen wetlands en het waarborgen van ecologische connectiviteit tussen populaties.
Bijzondere aandacht moet worden besteed aan het duurzaam beheer van alpiene meren en de regulering van recreatieve activiteiten tijdens de meest gevoelige perioden van het jaar.
De Gewone Kikker valt op doordat hij een van de amfibieën is die de hoogste hoogten in de Alpen bereikt en door zijn buitengewone vermogen om lange perioden van intense kou te overleven, dankzij bijzondere fysiologische aanpassingen.
Hij kan zich voortplanten in bijna ijskoud water direct na het smelten van de sneeuw, en toont absolute trouw aan zijn gebruikelijke voortplantingsplaatsen.
In West-Ligurië wordt hij nauwlettend gevolgd om de effecten van de opwarming van de aarde op populaties op grote hoogte te beoordelen, en vormt zo een belangrijke indicator voor de gezondheid van bergecosystemen.
