قورباغه معمولی

Amphibia → Anura → Ranidae → Rana → Rana temporaria

Rana rusa, Rana de muntagna

قورباغه معمولی ( Rana temporaria ) یکی از گونه‌های دوزیستان شاخص در زیستگاه‌های مرتفع غرب لیگوریا است.

این گونه با جثه‌ای تنومند و رنگ‌آمیزی متغیر که از قهوه‌ای مایل به قرمز تا قهوه‌ای تیره و گاه با درخشش مسی دیده می‌شود، شناسایی می‌گردد؛ بر روی پشت آن لکه‌های نامنظم تیره‌تر به چشم می‌خورد و شکم آن روشن‌تر و یکنواخت‌تر است.

ویژگی بارز این گونه، نوار تیره‌ای است که از چشم عبور می‌کند و ظاهری چشمگیر به آن می‌بخشد.

اندازه نرها بین ۶ تا ۷.۵ سانتی‌متر و در ماده‌های بزرگ‌تر حتی بیش از ۸ سانتی‌متر است؛ میانگین ماده‌ها ۷ تا ۹ سانتی‌متر می‌باشد.

دودیسی جنسی در دوره تولیدمثل آشکار می‌شود: نرها پدهای عروسی تیره روی انگشت شست و دست‌های جلویی قوی‌تر و گلویی روشن‌تر دارند؛ ماده‌ها معمولاً جثه‌ای درشت‌تر دارند.

در زمان تولد، بچه‌قورباغه‌هایی به طول حدود ۶ تا ۷ میلی‌متر ظاهر می‌شوند که سیاه‌رنگ بوده و طی چند ماه به نمونه‌های کوچک دگرگون‌شده تبدیل می‌شوند.

در غرب لیگوریا و در امتداد محور آلپی آلپ لیگوریا، قورباغه معمولی در مناطق کوهستانی و نیمه‌کوهستانی به طور پیوسته پراکنده است، عمدتاً در ارتفاعات ۸۰۰ متر تا بیش از ۲۰۰۰ متر.

بزرگ‌ترین جمعیت‌ها در دره‌های اصلی کوهستانی – از جمله دره آروشا، آلتا واله دل تانارو و واله رویا – در زیستگاه‌های سالم یافت می‌شوند.

این گونه به عنوان گونه‌ای بازمانده و متخصص شناخته می‌شود و حضور آن نشانگر کیفیت زیست‌محیطی اکوسیستم‌های آلپی و نیمه‌آلپی استان ساونا است.

این گونه محیط‌های خنک و مرطوب با ثبات نسبی اقلیمی را ترجیح می‌دهد: مراتع آلپی و نیمه‌آلپی، جنگل‌های کوهستانی برگ‌ریز یا سوزنی‌برگ، باتلاق‌های تورب و تالاب‌های مرتفع.

قورباغه همچنین از جویبارها و رودخانه‌های کوچک کوهستانی و نیز آبگیرهای موقت حاصل از ذوب برف، که اغلب برای تولیدمثل ضروری‌اند، بهره می‌برد.

این گونه توانایی چشمگیری در بهره‌گیری از انواع ریززیستگاه‌ها دارد، به شرط آنکه در فصل تولیدمثل آب تمیز در دسترس باشد.

فعالیت قورباغه معمولی عمدتاً در روز و گرگ‌ومیش است، اما در شرایط مساعد ممکن است شبانه نیز ادامه یابد.

چرخه سالانه آن به شدت با اقلیم آلپی مرتبط است: دوره خواب زمستانی می‌تواند از اکتبر تا آوریل، به ویژه در ارتفاعات بالاتر، طول بکشد؛ در این زمان، افراد در میان پوشش گیاهی غوطه‌ور یا در گل و لای آبگیرهای یخ‌زده پناه می‌گیرند.

این گونه با فعال شدن زودهنگام در بهار متمایز است و تولیدمثل اغلب بلافاصله پس از آب شدن برف (مارس تا مه) آغاز می‌شود.

ماده‌ها ۱۰۰۰ تا ۴۰۰۰ تخم را در توده‌های ژلاتینی بزرگ که در بخش‌های آرام‌تر و آفتابی‌تر آب شناور می‌شوند، می‌گذارند؛ دگرگونی معمولاً بین ژوئن تا سپتامبر کامل می‌شود و در ارتفاعات بالاتر مدت بیشتری طول می‌کشد.

بزرگسالان رژیم غذایی متنوعی دارند که عمدتاً شامل حشرات خشکی‌زی، عنکبوت‌ها، حلزون‌ها، کرم‌های خاکی و سایر بی‌مهرگان کوچک است که هم در ساحل و هم نزدیک آب شکار می‌شوند.

بچه‌قورباغه‌ها عمدتاً گیاه‌خوار و ریزخوار هستند و عمدتاً از جلبک‌ها، بقایای گیاهی و بی‌مهرگان ریز آبزی تغذیه می‌کنند.

تنوع غذایی بازتابی از تغییرات فصلی و دسترسی به غذا در ارتفاعات مختلف است.

مهم‌ترین تهدیدهای پیش روی قورباغه معمولی در غرب لیگوریا شامل تغییرات اقلیمی است که الگوهای بارش برف و دسترسی به آب را به طور چشمگیری دگرگون می‌کند و همچنین تغییرات در رژیم‌های آبی ارتفاعات، که اغلب ناشی از برداشت آب یا مدیریت گردشگری است.

ورود ماهیان شکارچی به دریاچه‌های آلپی، گسترش بیماری‌های قارچی نوظهور، تغییر زیستگاه‌های تولیدمثل و جداسازی جمعیت‌ها از دیگر عوامل خطر هستند.

اختلالات انسانی مرتبط با گردشگری در مناطق کوهستانی نیز می‌تواند به ویژه بر حساس‌ترین زیستگاه‌های تولیدمثل تأثیر منفی بگذارد.

حفاظت آینده این گونه وابسته به صیانت از تالاب‌های مرتفع و حفظ پیوستگی بوم‌شناختی میان جمعیت‌ها است.

مدیریت پایدار دریاچه‌های آلپی و تنظیم فعالیت‌های تفریحی در حساس‌ترین دوره‌های سال باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.

قورباغه معمولی به دلیل رسیدن به بالاترین ارتفاعات در میان دوزیستان آلپ و توانایی خارق‌العاده‌اش در بقا طی دوره‌های طولانی سرمای شدید، به واسطه سازگاری‌های فیزیولوژیکی ویژه، برجسته است.

این گونه می‌تواند بلافاصله پس از ذوب برف، در آب‌هایی نزدیک به نقطه انجماد تولیدمثل کند و وفاداری کامل به محل‌های همیشگی تخم‌ریزی نشان می‌دهد.

در غرب لیگوریا، این گونه به دقت پایش می‌شود تا اثرات گرمایش جهانی بر جمعیت‌های ارتفاعات بررسی گردد و بدین ترتیب به عنوان شاخصی مهم از سلامت اکوسیستم‌های کوهستانی شناخته می‌شود.