จิ้งจกกำแพงอิตาเลียน

Reptilia → Squamata → Lacertidae → Podarcis → Podarcis siculus

Lüxertua de campagna

จิ้งจกกำแพงอิตาเลียน ( Podarcis siculus ) เป็นจิ้งจกขนาดกลางที่สามารถปรับตัวได้อย่างรวดเร็วกับสภาพแวดล้อมใหม่

ตัวเมียสามารถยาวได้ประมาณ 20–22 ซม. ขณะที่ตัวผู้สามารถยาวเกิน 25 ซม. และบางครั้งอาจถึง 28 ซม.

ลักษณะเพศเด่นชัด: ตัวผู้มีหัวใหญ่กว่า โคนหางแข็งแรงกว่า มีรูเฟมอรัลที่พัฒนาดี และมักมีสีสันบนหลังสดใสกว่าตัวเมีย

สีหลังมีตั้งแต่เขียวสด มักมีแถบสันหลังสีเข้ม ไปจนถึงด้านข้างที่มีลวดลายตาข่ายสีเข้มซับซ้อน

ท้องโดยทั่วไปมีสีอ่อน ขาวหรือเหลืองอ่อน เกล็ดหลังเป็นสัน ทำให้ผิวสัมผัสหยาบ

ชนิดนี้แสดงให้เห็นถึงความยืดหยุ่นทั้งทางรูปร่างและพฤติกรรม สามารถปรับตัวกับสภาพแวดล้อมที่หลากหลายและมีการเปลี่ยนแปลงสีอย่างเด่นชัดตามอายุ เพศ และฤดูกาล

วัยอ่อนมักมีสีหม่นกว่าและรูปร่างเพรียวกว่าตัวเต็มวัย

ในลิกูเรียตะวันตก จิ้งจกกำแพงอิตาเลียนถือเป็นชนิดต่างถิ่น โดยประชากรขยายตัวอย่างรวดเร็ว ส่วนใหญ่เกิดจากกิจกรรมของมนุษย์และการปล่อยทั้งโดยบังเอิญและตั้งใจ

พบได้หลักในพื้นที่ชายฝั่ง เมืองและชานเมือง รวมถึงพื้นที่รกร้างและเกษตรกรรมจำนวนมาก

ความสามารถในการปรับตัวช่วยให้มันยึดครองพื้นที่ใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ขยายขอบเขตอย่างต่อเนื่องและส่งผลกระทบต่อชนิดท้องถิ่น

Podarcis siculus พบได้ในสภาพแวดล้อมที่หลากหลาย โดยชอบพื้นที่อุ่น แห้ง และมีแดดจัดเป็นพิเศษ:

• กำแพงหิน อาคาร และซากปรักหักพัง
• สวน สวนสาธารณะ และแนวพุ่ม
• พื้นที่เกษตรกรรมชายขอบและทุ่งร้าง
• พื้นที่หิน เนินดิน และลาดเขา
• เมืองและชานเมือง

ชนิดนี้สามารถปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมได้ง่าย และอยู่รอดได้แม้ในพื้นที่เสื่อมโทรมที่มีพืชและที่หลบซ่อนจำกัด

จิ้งจกกำแพงอิตาเลียนออกหากินกลางวันเป็นหลัก มักพบอาบแดดบนกำแพงหรือก้อนหิน

มีความว่องไวและรวดเร็ว สามารถปีนผิวตั้งฉากและหลบหนีได้ไกลเมื่อถูกคุกคามโดยผู้ล่า

ฤดูผสมพันธุ์อยู่ระหว่างเดือนมีนาคมถึงกรกฎาคม ในช่วงนี้ตัวเมียสามารถวางไข่ได้ครั้งละ 2 ถึง 8 ฟอง หลายครั้งต่อปี โดยมักเลือกดินทรายหรือดินที่มีเศษซากสำหรับวางไข่

ระยะฟักไข่ใช้เวลา 6 ถึง 8 สัปดาห์ เมื่อฟักออกมาแล้วลูกจิ้งจกจะสามารถดำรงชีวิตได้อย่างอิสระและกระฉับกระเฉงทันที

อาหารของจิ้งจกกำแพงอิตาเลียนส่วนใหญ่เป็นแมลง แต่มีความยืดหยุ่นสูง:

• แมลงหลากหลายชนิด (ด้วง ตั๊กแตน ต่อ ผีเสื้อ)
• แมงมุมและอาร์โทรพอดบนบกอื่น ๆ
• หอยบกขนาดเล็ก
• สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังอื่น ๆ ที่พบโดยบังเอิญ
• บางครั้งกินจิ้งจกขนาดเล็ก ในช่วงที่อาหารขาดแคลน
• ผลไม้สุกและพืช โดยเฉพาะในฤดูร้อน

ความยืดหยุ่นด้านอาหารเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ชนิดนี้ประสบความสำเร็จในการยึดครองพื้นที่ใหม่ สามารถอยู่รอดได้แม้ในสภาพแวดล้อมที่มนุษย์เปลี่ยนแปลงและมีทรัพยากรจำกัด

การมีอยู่ของจิ้งจกกำแพงอิตาเลียนก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อจิ้งจกพื้นเมือง (เช่น จิ้งจกกำแพงทั่วไป Podarcis muralis ) ผ่านทาง:

• การแข่งขันแย่งอาหารและที่หลบซ่อน
• ความเป็นไปได้ในการผสมข้ามกับชนิด Podarcis อื่น
• การเปลี่ยนแปลงสมดุลระบบนิเวศท้องถิ่น
• การขยายถิ่นอย่างรวดเร็วและการเบียดแทนชนิดพื้นเมือง

ความสามารถในการปรับตัวสูง ร่วมกับการเชื่อมต่อระหว่างพื้นที่ธรรมชาติและเมืองที่เพิ่มขึ้น เอื้อให้ชนิดนี้ตั้งหลักปักฐานและส่งผลเสียต่อชุมชนสัตว์เลื้อยคลานและสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังท้องถิ่น

Podarcis siculus ถือเป็นชนิดต่างถิ่นรุกรานในจังหวัดซาโวนาและลิกูเรียตะวันตก โดยแสดงศักยภาพในการยึดครองพื้นที่ใหม่ได้อย่างโดดเด่นจากอัตราการขยายพันธุ์สูง พฤติกรรมหวงถิ่น และความสามารถในการแข่งขันกับชนิดพื้นเมือง

การติดตามประชากรของมันมีความสำคัญเพื่อเข้าใจพลวัตการขยายพันธุ์ ประเมินผลกระทบต่อชุมชนพื้นเมือง ป้องกันการนำเข้าใหม่ และวางแผนมาตรการควบคุม

การสร้างความตระหนักรู้แก่สาธารณชนก็สำคัญเช่นกัน เพื่อป้องกันการเคลื่อนย้ายเพิ่มเติมและส่งเสริมการอนุรักษ์ชนิดท้องถิ่น

การอยู่ร่วมกับจิ้งจกกำแพงทั่วไป ( Podarcis muralis ) และชนิดพื้นเมืองอื่น ๆ กลายเป็นความท้าทายด้านการจัดการที่เร่งด่วนมากขึ้น โดยเฉพาะในเมืองและชานเมืองที่มีการพัฒนาอย่างเข้มข้น