Ếch ăn được

Amphibia → Anura → Ranidae → Pelophylax kl. esculentus

Rana vërde, Gritta

Ếch ăn được ( Pelophylax kl. esculentus ) là một trường hợp độc đáo trong hệ động vật châu Âu, vì đây là loài lai hữu thụ giữa ếch ao ( Pelophylax lessonae ) và ếch đầm lầy (Pelophylax ridibundus). Loài này có kích thước trung bình đến lớn với màu sắc cực kỳ đa dạng: từ xanh lá cây tươi sáng đến nâu ô liu, thường có các đốm sẫm màu nổi bật trên lưng.

Kích thước trung bình của cá thể trưởng thành:

• Con đực: 6–8 cm
• Con cái: 7–9 cm

Sự khác biệt giới tính thể hiện qua một số đặc điểm đặc trưng:

• Con đực có túi âm thanh màu xám đậm, đặc biệt rõ rệt trong mùa sinh sản
• Con cái thường có kích thước lớn hơn
• Miếng sừng sinh sản màu sẫm trên ngón cái của con đực trong thời kỳ giao phối
• Chi trước của con đực phát triển mạnh mẽ hơn

Nòng nọc khi mới nở có kích thước trung bình 7–8 mm, mang màu nâu xanh lục với các đốm vàng nhỏ li ti, là sự thích nghi hữu ích cho cuộc sống dưới nước ở giai đoạn phát triển đầu đời.

Tại vùng Liguria phía Tây, Pelophylax kl. esculentus là loài ếch xanh phổ biến và phân bố rộng rãi nhất. Chúng thường được tìm thấy từ mực nước biển lên đến khoảng 800 m so với mực nước biển, chiếm lĩnh thành công hầu hết các vùng đất ngập nước phù hợp, cả ở thung lũng lẫn khu vực ven biển và cận ven biển. Sự hiện diện liên tục của chúng là yếu tố then chốt đối với đa dạng sinh học vùng đất ngập nước địa phương.

Loài này ưa thích nhiều kiểu môi trường nước khác nhau, thể hiện khả năng thích nghi vượt trội. Các môi trường sống thường gặp gồm:

• Ao và hồ nhỏ tự nhiên hoặc nhân tạo
• Kênh tưới tiêu và hồ chứa nước
• Suối chảy chậm
• Đầm lầy ven biển và khu vực ngập nước
• Các vũng nước mùa vụ phát triển, đài phun nước trong khu vực đô thị và cận đô thị, miễn là có thực vật thủy sinh

Khả năng tận dụng cả khu vực nông thôn và cận đô thị giúp Pelophylax kl. esculentus đặc biệt bền bỉ so với các loài lưỡng cư khác.

Ếch ăn được ( Pelophylax kl. esculentus ) hoạt động cả ngày lẫn đêm, nhưng đặc biệt ưa thích những khoảng thời gian có nhiều ánh sáng mặt trời, cần thiết cho quá trình điều hòa thân nhiệt. Thời kỳ ngủ đông thường kéo dài từ tháng 11 đến tháng 3, nhưng có thể thay đổi tùy theo độ cao và điều kiện khí hậu địa phương.

Chu kỳ sinh sản diễn ra từ tháng 4 đến tháng 7: con đực phát ra tiếng kêu mạnh mẽ và lặp đi lặp lại, đặc biệt vào buổi tối và ban đêm. Con cái đẻ từ 1.000 đến 4.000 trứng, kết thành từng khối nhầy dính vào thực vật thủy sinh, cung cấp sự bảo vệ và dinh dưỡng cho nòng nọc. Quá trình biến thái từ nòng nọc thành ếch trưởng thành hoàn tất trong khoảng 3–4 tháng, thời gian này có thể thay đổi tùy theo nhiệt độ và nguồn thức ăn.

Chế độ ăn của ếch ăn được ( Pelophylax kl. esculentus ) rất đa dạng, phản ánh bản chất ăn tạp của loài:

• Cá thể trưởng thành:
• Côn trùng thủy sinh và trên cạn (bọ cánh cứng, bọ lặn, muỗi chironomid, v.v.)
• Giáp xác như tôm nước ngọt (Atyaephyra desmarestii)
• Thân mềm (Planorbarius corneus và các loài khác)
• Cá nhỏ như cá mồi muỗi (Gambusia holbrooki)
• Đôi khi ăn cả các loài lưỡng cư nhỏ khác, bao gồm nòng nọc cóc thường ( Bufo bufo ) và sa giông trơn ( Lissotriton vulgaris )
• Nòng nọc:
• Tảo
• Mảnh vụn thực vật
• Vi sinh vật thủy sinh

Chế độ ăn đa dạng này giúp loài thích nghi với nhiều điều kiện sinh thái khác nhau và giảm cạnh tranh thức ăn với các loài ếch cùng khu vực.

Các mối đe dọa chính đối với Pelophylax kl. esculentus tại vùng Liguria chủ yếu là do con người gây ra:

• Thay đổi và phá hủy vùng đất ngập nước, môi trường thủy sinh do khai hoang, đô thị hóa hoặc các công trình thủy lợi xâm lấn
• Ô nhiễm nước từ nước thải sinh hoạt và thuốc bảo vệ thực vật trong nông nghiệp
• Sự du nhập các loài cá ngoại lai như cá mặt trời (Lepomis gibbosus) và cá chép thường (Cyprinus carpio), những loài này ăn trứng và nòng nọc
• Sự lây lan các bệnh mới ở lưỡng cư như bệnh nấm chytrid (do Batrachochytrium dendrobatidis gây ra)
• Việc khai thác trái phép để làm thực phẩm hoặc mục đích thương mại
• Thay đổi chế độ nước tự nhiên do khai thác và dẫn nước

Việc duy trì các hệ sinh thái đất ngập nước là yếu tố then chốt cho sự tồn tại của loài này.

Pelophylax kl. esculentus nổi bật với một số đặc điểm độc đáo trong số các loài ếch châu Âu:

• Đây là loài lai hữu thụ tự nhiên, với hệ thống sinh sản di truyền phức tạp (hệ thống 'lai sinh học')
• Có khả năng xâm chiếm môi trường sống mới và các khu vực bị xáo trộn rất tốt
• Thể hiện sức chống chịu với biến đổi môi trường cao hơn các loài ếch xanh khác
• Từng được con người khai thác làm thực phẩm (do đó có tên 'esculenta')

Tại Liguria phía Tây, loài này được giám sát thường xuyên để đánh giá tình trạng quần thể và tác động của biến đổi môi trường. Sự hiện diện của chúng là chỉ báo sinh học về chất lượng và sự kết nối của các môi trường thủy sinh. Bảo tồn ếch ăn được đồng nghĩa với việc bảo vệ mạng lưới đất ngập nước liên kết chặt chẽ—mang lại lợi ích cho lưỡng cư và toàn bộ đa dạng sinh học thủy sinh địa phương.