Ισπανική Βαλτοχελώνα

Reptilia → Testudines → Cryptodira → Testudinoidea → Geoemydidae → Mauremys → Mauremys leprosa

Testügin spagnöra

Η Ισπανική Βαλτοχελώνα ( Mauremys leprosa ) είναι ένα μεσαίου μεγέθους υδρόβιο ερπετό, με γενικά ωοειδές και χαμηλό καύκαλο, ελαιοκαφέ χρώματος με ανοιχτότερες ραβδώσεις και κηλίδες, μερικές φορές ελαφρώς μαρμαροειδές.

Ο φυλετικός διμορφισμός γίνεται εμφανής από την υποενήλικη ηλικία: τα θηλυκά μπορούν να φτάσουν σε μήκος τα 25 cm, ενώ τα αρσενικά, που είναι μικρότερα, κυμαίνονται μεταξύ 15 και 20 cm.

Το βάρος μπορεί να διαφέρει σημαντικά, αλλά σπάνια ξεπερνά το 1000 g στα μεγαλύτερα θηλυκά.

Τα θηλυκά διακρίνονται επίσης από το πιο θολωτό καύκαλο και το επίπεδο πλάστρον, ενώ τα αρσενικά έχουν πολύ μακρύτερη και πιο στιβαρή ουρά, καθώς και ελαφρώς κοίλο πλάστρον.

Τα νεαρά άτομα εμφανίζουν πολύ πιο έντονα χρώματα, με πιο διακριτές κιτρινοπράσινες ραβδώσεις τόσο στο καύκαλο όσο και στον λαιμό.

Με την ηλικία, ο χρωματισμός τείνει να σκουραίνει και να χάνει τη ζωντάνια του.

Σημάδια φθοράς, τριβής ή ακανόνιστης ανάπτυξης δεν είναι ασυνήθιστα σε άτομα που προέρχονται από υποβαθμισμένα περιβάλλοντα.

Η Mauremys leprosa είναι ενδημική κυρίως στην Ιβηρική Χερσόνησο και το Μαγκρέμπ, αλλά έχει εισαχθεί σε αρκετές ιταλικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της δυτικής Λιγουρίας, όπου θεωρείται ξενικό είδος.

Σε αυτή την περιοχή, η παρουσία της καταγράφεται κυρίως σε παράκτιους υγροτόπους, τεχνητές υδάτινες λεκάνες και αργοκίνητα υδατορεύματα.

Η τοπική κατανομή είναι εξαιρετικά κατακερματισμένη και συνδέεται στενά με τυχαίες ή σκόπιμες απελευθερώσεις ατόμων, συχνά από το εμπόριο κατοικίδιων ζώων.

Αναπαραγωγικές συγκεντρώσεις παρατηρούνται κυρίως κοντά σε περιαστικές και αγροτικές περιοχές που προσφέρουν κάποια περιβαλλοντική συνέχεια με τους υγροτόπους.

Η Mauremys leprosa προτιμά γλυκά υδάτινα περιβάλλοντα, όπως λιμνούλες, μόνιμες μικρές λίμνες, φαρδιά κανάλια με άφθονη υδρόβια βλάστηση, αργοκίνητα ρυάκια, υγροτόπους πίσω από αμμοθίνες, καλαμιώνες και τεχνητές δεξαμενές με φυσικές όχθες.

Προσαρμόζεται επίσης σε δευτερογενή οικοσυστήματα όπως τεχνητές δεξαμενές και αρδευτικές λίμνες, δείχνοντας αξιοσημείωτη αντοχή σε διάφορες περιβαλλοντικές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης κάποιας ανθεκτικότητας στη ρύπανση των υδάτων.

Το είδος είναι κυρίως ημερόβιο, περνώντας πολλές ώρες λιαζόμενο πάνω σε κορμούς, βράχους ή όχθες, συχνά σε ομάδες.

Η ετήσια δραστηριότητα εξαρτάται από τη θερμοκρασία: στις πιο ήπιες περιοχές της δυτικής Λιγουρίας, η δραστηριότητα διαρκεί πολλούς μήνες, με μόνο μια σύντομη περίοδο χειμερινής επιβράδυνσης κατά τους ψυχρότερους μήνες.

Η αναπαραγωγή λαμβάνει χώρα από τα τέλη της άνοιξης έως τις αρχές του καλοκαιριού· τα θηλυκά γεννούν 4 έως 13 αυγά σε κοιλότητες που σκάβουν σε αμμώδη ή γήινα υποστρώματα κοντά σε υδάτινα σώματα.

Η περίοδος επώασης διαρκεί κατά μέσο όρο 60 έως 75 ημέρες, αλλά μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες κάθε έτους.

Τα νεοεκκολαπτόμενα είναι ντροπαλά και καταφεύγουν γρήγορα στο νερό με την παραμικρή ενόχληση.

Η διατροφή της Mauremys leprosa αποτελείται κυρίως από ζωική λεία: στα νεαρά άτομα κυριαρχούν τα υδρόβια έντομα, μικρά καρκινοειδή, προνύμφες, γυρίνοι και περιστασιακά μικρή φυτική ύλη.

Στα ενήλικα, η διατροφή διευρύνεται ώστε να περιλαμβάνει μικρά ψάρια, αμφίβια, μαλάκια, δακτυλιοσκώληκες και διάφορα υδρόβια ασπόνδυλα· επίσης δεν είναι σπάνιο να τρέφεται με οργανικά υπολείμματα και υδρόβια βλάστηση, παίζοντας τον ρόλο του «ευκαιριακού» στο οικοσύστημά της.

Η ικανότητα διατροφής ποικίλλει ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των πόρων και επηρεάζεται επίσης από το επίπεδο ανταγωνισμού με άλλα είδη.

Στη Λιγουρία, η Ισπανική Βαλτοχελώνα ( Mauremys leprosa ) αντιμετωπίζει αρκετές απειλές:

• Άμεσος και έμμεσος ανταγωνισμός με άλλα ξενικά είδη, ιδιαίτερα με αμερικανικές χελώνες όπως η Ερυθρομάγουλη Νεροχελώνα ( Trachemys scripta elegans ).
• Απώλεια και υποβάθμιση των φυσικών υγροτόπων λόγω αποξηράνσεων, αστικοποίησης και υδρολογικών μεταβολών.
• Ρύπανση των υδάτων, που μπορεί να αλλοιώσει την ποιότητα του βιότοπου και να επηρεάσει την αναπαραγωγή και την επιβίωση των νεαρών.
• Κίνδυνος υβριδισμού με συγγενικά είδη, που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη γενετική καθαρότητα των πληθυσμών.
• Συνεχής ανθρωπογενής ενόχληση λόγω ανθρώπινης παρουσίας και αναψυχικών ή παραγωγικών δραστηριοτήτων κοντά στους βιότοπους.
• Λαθροθηρία και συλλογή ατόμων, αν και λιγότερο συχνά απ’ ό,τι στο παρελθόν.

Η παρουσία της Mauremys leprosa στη δυτική Λιγουρία αποτελεί ζήτημα διαχείρισης και διατήρησης: αν και το είδος φαίνεται λιγότερο επεκτατικό και επιβλαβές σε σύγκριση με άλλες εξωτικές χελώνες, εντούτοις απειλεί την ακεραιότητα των αυτόχθονων κοινοτήτων.

Χαρακτηρίζεται από υψηλή αντοχή στη ρύπανση και εντυπωσιακή οικολογική ευελιξία, καταφέρνοντας να αποικίζει οριακά περιβάλλοντα και περιοχές που έχουν υποστεί έντονη ανθρώπινη παρέμβαση.

Οι τοπικοί πληθυσμοί παρακολουθούνται ενεργά για την εκτίμηση των επιπτώσεων στα οικοσυστήματα, την αποτροπή περαιτέρω εξάπλωσης και τον σχεδιασμό στοχευμένων μέτρων ελέγχου.

Οι δράσεις ενημέρωσης του κοινού και η παρακολούθηση είναι θεμελιώδεις για τον περιορισμό νέων απελευθερώσεων και την προστασία των βιότοπων των αυτόχθονων ειδών.

Σε σύγκριση με άλλα ξενικά είδη όπως η Ερυθρομάγουλη Νεροχελώνα ( Trachemys scripta elegans ), η Mauremys leprosa εμφανίζει χαμηλότερη ανταγωνιστική ικανότητα, ωστόσο η παρουσία της πρέπει να περιορίζεται και να διαχειρίζεται με προσοχή.