Türk Gekosu veya Siğilli Geko

Reptilia → Squamata → Gekkonidae → Hemidactylus → Hemidactylus turcicus

Ciattua, Scurpiùn, Scurpiunàssu

Türk Gekosu veya Siğilli Geko ( Hemidactylus turcicus ), nadiren 10 cm uzunluğu aşan, belirgin görünümlü küçük bir kertenkeledir.

İnce vücudu, sırtında ve kuyruğunda çok sayıda belirgin siğil benzeri yumru taşır; bacaklarında ise, ortadan ayrılmış boynuzumsu lameller bulunur ve bu yapılar, Akdeniz Gekosu'nda ( Tarentola mauritanica ) olduğu gibi parmak uçlarına kadar ulaşmaz.

Sırt genellikle soluk pembe renkte olup, düzensiz koyu lekelerle kaplıdır; karın kısmı ise desensiz, açık ve yarı saydam görünür.

Genç bireylerde kuyruk üzerinde koyu bantlar sıkça görülür.

Büyük ve hareketli gözkapakları olmayan gözleri, gece görüşünü kolaylaştırır—alacakaranlık ve gece yaşam tarzı için faydalı bir özelliktir.

Hem dikey yüzeylerde hem de tavanlarda çevik ve hızlı hareket edebilen bu tür, ayaklarının yapışkan özellikleri sayesinde evlerin ve doğal ortamların en ulaşılmaz köşelerine erişebilir.

Tür, Akdeniz kıyı bölgelerine özgüdür; Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Güneybatı Asya'da yayılış gösterir.

Kuzey Amerika'nın bazı bölgelerine (ABD, özellikle Meksika Körfezi eyaletleri) kazara taşınmış ve burada kalıcı popülasyonlar oluşturmuştur.

Ligurya ve Savona ilinde Siğilli Geko bulunur, ancak genellikle yaygın değildir.

Başlıca kıyı bölgelerinde yaşar ve genellikle 100 m rakımı aşmaz; Tiren bölgesi sınırının ötesindeki iç kesimlerde bulunmaz.

Kuru taş duvarları, kayaları, eski binaları, falezleri ve mağaraları—özellikle en sıcak ve güneşli kıyı bölgelerinde—tercih eder.

Bu gekoyu insan yerleşimlerine yakın yerlerde, yapay ışığa çekilen böcekleri avlarken görmek de mümkündür.

İdeal yaşam alanı, gündüzleri yırtıcılardan ve sıcaklık değişimlerinden korunmak için kullandığı çatlaklar, yarıklar ve sığınaklar içerir.

Gececi ve alacakaranlıkta etkin bir tür olan Türk Gekosu, olağanüstü çevikliği ve hızıyla etkili bir avcı ve mükemmel bir tırmanıcıdır.

Gündüz saatlerinde iyi korunaklı yarıklarda saklanır, avlanmak için alacakaranlıkta ve gece aktif hale gelir.

Ergin erkekler bölgeci olabilir ve alanlarını savunmak için inleyen sesler çıkarır.

Üreme dönemi Mart'tan Temmuz'a kadar sürer; her dişi, yılda iki veya üç kez, her seferinde bir veya iki yumurta bırakır ve gizli, korunaklı yerler seçer.

Yavrular tamamen bağımsız olarak doğar.

Siğilli Geko esas olarak böcekçil olup, çok çeşitli gececi avları avlar.

ABD'de tanıtılan popülasyonlar üzerinde yapılan çalışmalar, besin seçiminde cinsiyetler arasında bazı farklılıklar olduğunu göstermiştir: dişiler, örümcekgiller ve kabuklular gibi yerde yaşayan hayvanları tercih ederken, erkekler daha çok uçan böcekleri (düzkanatlılar, pulkanatlılar, homopterler) avlar.

Beslenme, yaşa ve bireysel boyuta göre değişir: yetişkinler daha büyük avları tercih ederken, gençler daha küçük organizmalara yönelir.

Başlıca yırtıcıları arasında yılanlar, gececi ve gündüzcü yırtıcı kuşlar, kirpiler (Erinaceus europaeus) ve diğer küçük memeliler bulunur.

Tehlikeden kaçmada oldukça yetenekli olsalar da, gençler arasında ölüm oranı yüksek olabilir.

Tehdit edildiğinde Siğilli Geko, kuyruk koparma (kloakal ototomi) davranışı sergiler: kas kasılmasıyla kuyruğun bir bölümü ayrılır ve hareket etmeye devam ederek yırtıcıyı şaşırtır, böylece kertenkelenin kaçmasına olanak tanır.

Kuyruğun yeniden oluşması birkaç hafta sürer ve yeni bölüm genellikle daha kalın ve tek renkli olur; gençlerde görülen tipik koyu bantlardan yoksundur.