گکو ترکی یا گکو زگیل‌دار

Reptilia → Squamata → Gekkonidae → Hemidactylus → Hemidactylus turcicus

Ciattua, Scurpiùn, Scurpiunàssu

گکو ترکی یا گکو زگیل‌دار ( Hemidactylus turcicus ) مارمولکی کوچک با ظاهری متمایز است که به ندرت طول آن از ۱۰ سانتی‌متر فراتر می‌رود.

بدن باریک آن دارای برجستگی‌های زگیل‌مانند فراوانی بر روی پشت و دم است و پاها به صفحات شاخی شکاف‌دار در وسط مجهز شده‌اند که برخلاف گکو معمولی ( Tarentola mauritanica ) تا نوک انگشتان ادامه نمی‌یابند.

پشت بدن معمولاً صورتی کم‌رنگ با لکه‌های تیره نامنظم است و شکم بدون نقش، روشن و نیمه‌شفاف به نظر می‌رسد.

نوزادان اغلب نوارهای تیره‌ای بر روی دم خود دارند.

چشم‌ها بزرگ و بدون پلک متحرک هستند و این ویژگی دید در شب را تسهیل می‌کند—خصوصیتی سودمند برای سبک زندگی گرگ‌ومیشی و شب‌زی آن‌ها.

این مارمولک هم بر سطوح عمودی و هم سقف‌ها بسیار چابک و سریع است و با استفاده از خاصیت چسبندگی پاهایش به دورافتاده‌ترین گوشه‌های خانه‌ها و محیط‌های طبیعی دسترسی پیدا می‌کند.

این گونه بومی مناطق ساحلی دریای مدیترانه، شامل جنوب اروپا، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا است.

در برخی مناطق آمریکای شمالی (ایالات متحده، به ویژه ایالت‌های ساحل خلیج مکزیک) به صورت تصادفی معرفی شده و جمعیت پایداری پیدا کرده است.

در لیغوریا و استان ساونا، گکو زگیل‌دار حضور دارد اما به طور کلی نادر است.

این مارمولک عمدتاً در نواحی ساحلی زندگی می‌کند و معمولاً از ارتفاع ۱۰۰ متر بالاتر نمی‌رود و در مناطق داخلی فراتر از تقسیم تیراِنی حضور ندارد.

این گونه دیوارهای سنگی خشک، صخره‌ها، ساختمان‌های قدیمی، پرتگاه‌ها و غارهای واقع در گرم‌ترین و آفتابی‌ترین مناطق ساحلی را ترجیح می‌دهد.

مشاهده این گکو در نزدیکی سکونتگاه‌های انسانی، جایی که به شکار حشراتی که جذب نور مصنوعی می‌شوند می‌پردازد، غیرمعمول نیست.

زیستگاه ایده‌آل شامل شکاف‌ها و پناهگاه‌هایی است که در طول روز برای پنهان شدن از شکارچیان و نوسانات دما از آن‌ها استفاده می‌کند.

گکو ترکی گونه‌ای شب‌زی و گرگ‌ومیش‌فعال است که چابکی و سرعت قابل توجهی دارد و همین امر آن را به شکارچی مؤثر و صعودکننده‌ای عالی تبدیل می‌کند.

در طول روز در شکاف‌های محافظت‌شده پنهان می‌شود و در غروب و شب برای شکار فعال می‌گردد.

نرهای بالغ می‌توانند قلمروطلب باشند و برای دفاع از محدوده خود صداهای ناله‌مانندی تولید می‌کنند.

دوره تولیدمثل از ماه مارس تا ژوئیه ادامه دارد؛ هر ماده یک یا دو تخم در هر بار و دو یا سه بار در سال می‌گذارد و مکان‌هایی مخفی و محافظت‌شده را انتخاب می‌کند.

نوزادان کاملاً مستقل به دنیا می‌آیند.

گکو زگیل‌دار عمدتاً حشره‌خوار است و طیف وسیعی از شکارهای شب‌زی را شکار می‌کند.

مطالعات انجام‌شده بر جمعیت‌های معرفی‌شده در ایالات متحده نشان داده است که تفاوت‌هایی در انتخاب غذا بین جنس‌ها وجود دارد: ماده‌ها بیشتر جانوران زمینی مانند عنکبوتیان و ایزوپودها را ترجیح می‌دهند، در حالی که نرها بیشتر به شکار حشرات پرنده (راسته راست‌بالان، پروانه‌سانان، هم‌بالان) می‌پردازند.

رژیم غذایی بسته به سن و اندازه فرد متفاوت است: بالغ‌ها شکارهای بزرگ‌تر و نوزادان موجودات کوچک‌تر را ترجیح می‌دهند.

شکارچیان اصلی شامل مارها، پرندگان شکاری شب‌زی و روزگرد، جوجه‌تیغی اروپایی (Erinaceus europaeus) و سایر پستانداران کوچک هستند.

اگرچه این مارمولک در گریز از خطر مهارت دارد، اما تلفات در میان نوزادان می‌تواند بالا باشد.

در مواجهه با تهدید، گکو زگیل‌دار پدیده خود-قطع شدگی دم را نشان می‌دهد: با انقباض عضلانی، بخشی از دم جدا شده و به حرکت ادامه می‌دهد و شکارچی را گیج می‌کند تا مارمولک فرصت فرار پیدا کند.

بازسازی دم چندین هفته طول می‌کشد و بخش جدید معمولاً ضخیم‌تر و یکدست‌تر است و فاقد نوارهای تیره‌ای است که در نوزادان دیده می‌شود.